Ubijanje sa stilom
Pise: M. KODEMO 17.07.2004
preuzeto sa http://www.novosti.co.yu/
DVOJE engleskih knjizevnika, kojima je nasilna smrt bila najcesca tema, ser Konan Dojl i dama Agata Kristi, ciji je roman „Smrt na Nilu“ sledeci u Ediciji „Novosti“, odavno su autori za cijim delima uveliko posezu filmski producenti.
Po ser Arturovim knjigama do sada je snimljeno 160 filmova, a po madam Agati – 84! Ipak, bez obzira na popularnost Dojlovog junaka Serloka Holmsa, dvoje „njuskala“ Agate Kristi, radoznala seoska tracara mis DZejn Marpl i ekscentricni, mali detektiv sa smesnim brkovima, Belgijanac Herkul Poaro, doneli su engleskoj spisateljici prvo mesto na listi najprodavanijih pisaca na svetu, nezvanicni nadimak „vojvotkinja smrti“ i plemicku titulu dame…
Njene „ubistvene“ knjizevne misterije prevedene su na 103 jezika, 14 vise od Sekspira! Rad u lokalnoj bolnici rodnog Torkveja u Devonu za vreme Prvog svetskog rata, i upoznavanje sa lekovima i otrovima, dalo je ideju mladoj Agati da se bavi pisanjem (imala je veliku podrsku sestre), a prethodne studije pevanja i muzike u Parizu dale su i potrebnu strucnost njenim junacima, Marplovoj i Poarou, koji su cesto pokazivali svoje poznavanje muzike u knjigama i filmovima. Sa 24 godine, na samom pocetku rata, udala se ova „engleska ruza“ (koja je bila lepo i stidljivo dete, kasnije najcesce slikana kao dama ostrog lika), za Arcibalda Kristija, pukovnika Kraljevske avijacije, 1919. rodila je kci Rozalindu, a godinu dana kasnije objavila svoj prvi roman, „Misteriozno ubistvo u Stajlsu“, i odmah sa Herkulom Poaroom u glavnoj ulozi.
Mali promucurni belgijski detektiv, koji je sa svojim pametnim „sivim celijama“ dosao da pomogne engleskoj policiji u resavanju tajanstvenih ubistava, rodio se kao knjizevni lik deset godina pre DZejn Marpl iz malog sela Meri Mid, koja maltene iz dosade, ali veoma vispreno, resava neka misteriozna ubistva u svom naizgled idilicnom selu…
Zatecena neocekivanim razvodom od svog nestalnog muza Agata Kristi je jos 1926. postala heroina misterije koja nikada nije do kraja razjasnjena i koja ce mnogo godina kasnije, 1979. postati tema filma „Agata“. Ona je, naime jednog dana sela u svoj „mini moris“, koji je kasnije nadjen skrsen u Jorksajru, a o spisateljici se 11 dana nije znalo nista. Pomisljalo se na samoubistvo! Kasnije se otkrilo da je ziva i zdrava provela to vreme u hotelu u Harogejtu u Severnoj Engleskoj pod drugim imenom. Bilo kako bilo, brak sa Kristijem, cije je prezime, ipak, zadrzala, je propao, a da li je Agata sve smislila da mu napakosti, ili je imala amneziju, nije razjasnjeno. Film sa njom kao glavnom junakinjom i o ovoj aferi snimio je Majkl Apted, nju je igrala Vanesa Redgrejv, muza Arcibalda Timoti Dalton, a americkog novinara Volija Stentona koji se dao u potragu za nestalom Agatom – odigrao je Dastin Hofman.
Knjizevnica seda u cuveni „Orijent ekspres“ i krece u solo avanturu s koje ce posle da napise nekoliko najuspelijih romana poput bas „Ubistva u Orijent ekspresu“ (prenet na film 1974) i „Smrti na Nilu“, koji je ekranizovan cetiri godine kasnije, i – ovog proleca!
Prvu od ove dve ekranizacije romana koji objavljujemo u sredu, rezirao je DZon Giljermin, sa velikom ekipom poznatih glumaca koju kao Herkul Poaro predvodi Piter Justinov. Na jednom luksuznom brodu Nilom plove uz Poaroa razni likovi koje igraju DZejn Birkin, Bet Dejvis, Lois cilz (ona igra zrtvu, Linet Dojl!), Mija Farou, Olivija Hasej, DZordz Kenedi, Endzela Lensberi, Dejvid Niven, Megi Smit, DZek Vorden…
Desava se ubistvo i Poaro krece u istragu. Taj film je bio lepo slikan, u originalnom, raskosnom africkom ambijentu, na dobar „starinski“ nacin, pa je zato propala ovogodisnja, druga ekranizacija ovog romana Agate Kristi sa Dejvidom Sacitom u ulozi Poaroa. Ova ekranizacija „Smrti na Nilu“ je snimljena u okviru serije „Poaro“, koju smo gledali poslednjih meseci na BK, i zbog toga je bilo mnogo siromasnije realizovana od prve verzije. Sacit je naravno opet sjajan, njegovi brkovi su cak ubedljiviji od onih Pitera Justinova, a maniri sa mnogo vise poaroovskog stila, ali, ovakva tema je ipak zasluzivala malo vise raskosi od studijskih dekora…
Drugi muz
Bilo kako bilo, sada vec bogata i cuvena madam Agata je sa jednog od egzoticnih putovanja dovela novog supruga, desetak godina mladjeg Maksa Malovana, tihog, tamnokosog arheologa s kojim je ostala u braku do svoje smrti 1976, putujuci s njim na iskopavanja u Irak i Siriju i pisuci svoje romane poput „Ubistva u Mesopotamiji“, „Smrti na Nilu“, „Ubistva u Orijent ekspresu“, „Sastanak sa smrcu“, „Smrt dolazi na kraju“…
Kristijeva i njen muz arheolog ziveli su u svojoj kuci u Vinterbruk Lodzu blizu njenog rodnog Torkveja. Do kraja je, uprkos slavi, ostala dosta povucena, bila je redovni posetilac nedeljnih misa, a kada je umrla 1976. sahranjena je u dvoristu obliznje crkve svete Meri.
